Liberalisering energiemarkt België: wat is het resultaat?
In België werd de energiemarkt geliberaliseerd op 1 juli 2007. De Vlaamse energiemarkt werd al in 2003 vrijgesteld voor concurrentie. Het doel van de liberalisering was om de concurrentie te vergroten tussen de verschillende leveranciers zodat niet één leverancier alle macht had.
Liberalisering energiemarkt België
De redenen voor de vrijmaking van de energiemarkt zijn in twee (door de Europese Unie opgelegde) richtlijnen terug te vinden. De eerste betreft de elektriciteitsmarkt, opgesteld op 19 december 1996, en weerlegt de regels voor de binnenlandse markt. De tweede betreft de gasmarkt, opgesteld in 1998, en hanteert dezelfde regels.
Deze twee richtlijnen zijn tegen 2003 teruggetrokken geweest om plaats te maken voor een totale ontplooiing van de markt. De liberalisering van de energiemarkt heeft gevolgen gehad op de volgende onderdelen:
- De wetten en regels betreffende het transport van energie, de distributie, de levering en de opslag van aardgas;
- De organisatie en werking van de energiesector;
- Toegang tot de markt;
- De criteria en procedures voor het beheer van de installaties en systemen, en het bepalen van te toekennen goedkeuringen.
Wanneer was de vrijmaking van de energiemarkt?
De vrijmaking van de markt heeft enige tijd in beslag genomen. De bevoegdheden moesten zich ervan verzekeren dat het geheel van de opgestelde regels discriminatie tussen de verschillende actoren tegen ging, en dat ze de rechten van de consumenten respecteerden. De energiemarkt werd per gewest geprivatiseerd:
- Vlaanderen: 2003
- Wallonië: 2007
- Brussels Hoofdstedelijk Gewest: 2007
Waarom werd de energiemarkt geliberaliseerd?
De Europese Unie had verschillende redenen in het achterhoofd voor de liberalisering van de energiemarkt. Wetende dat energie een primaire behoefte is, was het allereerst de bedoeling om de prijzen te doen dalen door de concurrentie haar werk te laten doen. Op deze manier kreeg de consument de kans om zich te informeren en kennis op te doen van de aangeboden tarieven die de verschillende ondernemingen aanbieden.
Naast de prijsfactor, heeft de liberalisering van de energiemarkt evenals bijgedragen aan de bescherming van het milieu en aan het promoveren van hernieuwbare energiebronnen. Sinds de vrijmaking van toepassing is, heeft elke consument de mogelijkheid om het type energie te kiezen. Groene stroom is beschikbaar voor iedereen door over te stappen naar een energieleverancier die elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen aanbiedt.
De Europese Unie had met de liberalisering van de energiemarkt twee belangrijke doelen:
- Een verenigde Europese markt creëren;
- De leveringszekerheid van gas en elektriciteit in de Europese Unie vergroten en stroomtekorten op te vangen door intensieve samenwerking tussen landen.
Om al deze doelen waar te maken, zijn de volgende beslissingen genomen:
- Een onderscheid maken tussen elk domein van de energiemarkt: productie / transport / distributie / levering;
- Concurrentie garanderen in elk van deze domeinen;
- Het opmaken van openbare dienstverplichtingen om de bevoorrading te verzekeren voor elk gezin;
- Het oprichten van zelfstandige organismen – regulators – die toezicht houden op de markt: CREG voor heel het grondgebied, BRUGEL in Brussel, VREG in Vlaanderen en CWaPE in Wallonië.
Informatie en advies energie (Gratis dienst)
Bel de energie-experts van KillMyBill voor gratis advies of vrijblijvende informatie.
Informatie en advies energiecontracten (Gratis dienst)
Dien een terugbelverzoek in OF vergelijk met de KillMyBill energievergelijker.
Nieuwe spelers op de energiemarkt na vrijmaking
Wat is er nu veranderd voor de consument? Nog voor de liberalisering hadden de consumenten als tussenpersoon de intercommunales die in hun regio bevoegd waren voor het beheer van gas en elektriciteit. Ze beschikten over een monopolie van de elektriciteit- en aardgasmarkt door zich bezig te houden met de distributie (onderhoud, herstellingen en ontwikkeling van het netwerk, netwerkaansluitingen, opname van de meterstanden…) en de levering (verkoop en facturatie aan de consumenten, particulieren en bedrijven, die aanwezig zijn in hun regio).
Na de liberalisering is dit volledig veranderd en is de energiemarkt verdeeld:
- De intercommunales beheren enkel nog het distributienet, en worden distributienetbeheerders genoemd, of DNB.
- De levering van energie wordt beheerd door de commerciële energieleveranciers.
Lager energietarief vinden?
Energie vergelijken doe je gratis met KillMyBill.
Resultaat vrijmaking energiemarkt België
De vrijmaking van de energiemarkt en de mogelijkheid om zelf je energieleverancier te kiezen klinkt erg interessant, maar wat is het effect op de Belgische energiefactuur? Het is erg lastig om het resultaat van de privatisering weer te geven. De prijzen van energie zijn namelijk niet enkel van de concurrentie afhankelijk, maar vooral van marktomstandigheden. Denk hierbij aan vraag en aanbod, bevoorradingen van grondstoffen en onvoorziene gebeurtenissen.
Dit werd vooral zichtbaar tijdens de energiecrisis van 2021 en 2022 waar meerdere energieleveranciers zelfs failliet gingen.
De resultaten van de privatisering kunnen op twee manieren worden weergegeven. Enerzijds door de tarieven van de voormalige monopolist ENGIE Electrabel te vergelijken met de concurrentie en door te kijken naar andere markten die niet volledig geprivatiseerd zijn.
Energieprijzen na liberalisering
ENGIE Electrabel was de voormalige monopolist op de Belgische energiemarkt. Sinds de vrijmaking van de markt moet deze leverancier concurreren met een groot aantal andere spelers. Door de prijzen van de voormalige monopolist te vergelijken met alle andere aanbieders, is het mogelijk om een beeld te krijgen van de mogelijke besparingen door de privatisering.
Als we de energieprijzen over een lange periode vergelijken, blijkt dat er bijna altijd andere energieleveranciers zijn met een voordeliger aanbod dan ENGIE. Let er wel op dat dit kan verschillen per contract en verbruiksprofiel, waardoor het sterk aan te raden is om een persoonlijke vergelijking uit te voeren.
Vrije energiemarkt en semi-vrije markt
De Belgische energiemarkt is volledig geliberaliseerd. Er is geen gereguleerd energietarief voor iedereen beschikbaar. Wel kun je gebruikmaken van het sociale energietarief als je voldoet aan de strenge voorwaarden.
In sommige Europese landen, zoals Spanje en Frankrijk, is het mogelijk om over te stappen tussen de vrije en gereguleerde markt. Onder normale marktomstandigheden zijn de commerciële leveranciers over het algemeen iets goedkoper dan het gereguleerde tarief. Tijdens de energiecrisis van 2021 en 2022 waren de prijzen van het gereguleerde tarief echter lager dan die van de commerciële leveranciers.
Conclusie
Is een geprivatiseerde energiemarkt goed of slecht? Dit is volledig afhankelijk van de marktsituatie. Over het algemeen kunnen de prijzen verder dalen als de situatie gunstig is voor de energieleveranciers, maar kunnen ze ook sterk stijgen bij een ongunstige marktsituatie. Daarnaast bevordert de privatisering het gebruik en de bewustmaking van groene elektriciteit, wat te zien is in de sterke toename van huishoudens die kiezen voor volledig groene energieleveranciers.
